De bekende dichter Jan Boer, geboortig van Rottum, heeft over de mystiek van dit gebeuren een prachtig gedicht gemaakt.Lees meer
Zun legde kop ien zien schoot,
Dou schoven groot oet 't oavendrood
Twei swoanen noader, wit van wing,
En tussen heur n duuster ding.
Ze gleden over golden ree,
Noar 't stille stee, stoef bie zee,
En schudden oet heur schone vluus,
n Lichte last - n holten kruus.
Het vrome vissersvolkje vil
Op kneien, hil de hannen stil
Omhoog noar onze laive Heer,
En zag nooit ain van vogels weer.
Dou kwammen d'r twei ozzen an,
n Hailig span, dat wis d'r van,
Want zunner dat ain mens wat zee,
Ging 't zachtjes mit dat kruus aan glee.
Ze brochten 't ien n kloosterhof,
En kerels grof, mit mutsen of,
Dei prevelden n stom gebed,
En hemmen 't weer ien hoogte zet.
Zo ston het, wait hou lange tied
En mensen blied, van wied en zied
Vertelden de legende rond
Van Kruusstee, haaileg houkje grond.
Bovenop de wierde is een prachtig uitzicht op het omringende land en op het dorp Rottum.
Ver voor het begin van onze jaartelling, ongeveer 2500 jaar geleden, lagen er rondom de wierde van Helwerd, uitgestrekte kwelders. Helwerd is sinds ver voor het begin van onze jaartelling een bewoonde wierde geweest. Helwerd kent een bijzonder verhaal uit de tijd van de geloofspredikers.Lees meer
De bekende evangelisten Willebrord en Bonifatius hebben geprobeerd het christelijk geloof onder de Friezen en Groningers te brengen, maar hadden weinig succes. Bonifatius heeft dit in Dokkum zelfs met de dood moeten bekopen. Ook Willehad verging het hier niet veel beter. Hij was in Humsterland door de Humsters gevangen genomen en de dobbelstenen zouden over zijn lot beslissen. Het lot was hem gunstig gezind en hij bracht het er levend vanaf.
Keizer Karel de Grote gaf in 787, nadat hij een opstand van de Friezen had onderdrukt, Liudger de opdracht om in de Groningse gouwen het evangelie te verkondigen. In tegenstelling tot zijn voorgangers sprak hij de lokale taal, omdat hij stamde uit een aanzienlijk Fries geslacht dat in de buurt van Utrecht woonde.
Liudger was bijzonder succesvol en zijn werk beklijfde, vooral omdat hij ook zorgde voor een struktuur van de nieuwe kerk door kerkgebouwen neer te zetten. Later werd hij beloond voor zijn zendelingenwerk en werd in 804 benoemd tot bisschop van Munster, waaronder de door hem gestichte kerspelen vielen.
Het succes van Liudger was voor een deel toe te schrijven aan het geheim dat de wierde van Helwerd door overlevering heeft prijsgegeven.
Liudger ontmoette tijdens zijn rondreizen op de wierde van Helwerd bij de hoeve van vrouwe Menisweerd de Friese blinde zanger Bernlef. Bernlef had een prachtige stem, maar zong heidense liederen. Toen Liudger hem tot het christelijke geloof wilde bekeren zei Bernlef: "als die God van u dan zo machtig is, toon mij een teken". Liudger legde toen zijn handen op de blinde ogen en hief een gebed aan. De blinde Bernlef ondervond tot zijn stomme verbazing dat hij weer ziende was geworden en zag aan de horizon zijn geliefde Warffum liggen.
Hij knielde aan de voeten van Liudger en was dankbaar voor wat de God van Liudger had verricht.
Liudger stelde een persoonlijke gift voor deze genezing niet op prijs, maar verzocht Bernlef vanaf dat moment als levende getuigenis van het nieuwe geloof op te treden, wat Bernlef deed.
Om dit wonder te eren werd op de wierde van Helwerd een kerk gesticht. Mede door deze wonderbaarlijke genezing van de bard Bernlef op Helwerd slaagde Liudger er in de Groningse bevolking tot het christendom te bekeren. Tijdens zijn evangelisatie stichtte hij veel kerken, onder meer te Leens, Loppersum, Baflo en Farmsum. Ook stichtte hij een groot aantal kerken in het aangrenzende Duitse wierdengebied van Ost-Friesland. De wierde Helwerd ligt thans verlaten in het uitgestrekte land, maar de mystieke sfeer is gebleven.
De bekende dichter Jan Boer, geboortig van Rottum, heeft van de Liudger-legende een ballade geschreven, waarvan acht coupletten bekend zijn:
(En zai) … Dou Liudger van zien preek
het stomverboasde volk aankeek,
dou zag hai in twij blinde ogen
dij daip zok in de hemel zogen …
Hai wachtte, moar het muid gezicht
Bleef onbewogen, duuster, dicht,
Deur ogenwoater waarm belopen,
allain de mond, de mond ging open.
Hai dichtte, zong van t haaidendom
van heur benaauwenizzen om
heur zundege, vervlökte doaden
en hou ze snakten noar genoade.
Genoade? Liudger sluig n kruus
vlak boven t voale ogenvluus …
n Taiken - woar of dat veur dainde?
De blinde zanger wer weer zainde!
Het volk dook deel op t zulfde stee
en d'ol apostel Liudger lee
zien haand op d'ogen van de dichter
en zai: zien wereldje wer lichter.
De mond ging open, zachtjes zong
de blinde Bernlef dou en vong
Gods wonder op van lichte spranken
en teuverde ze om in klanken.
Hai zag zien wiede Wadden weer,
zien minsen dij veur God de Heer
heur roege, toaie nekken bogen.
Hai zag het mit zien aigen ogen.
En heur, doar klonk mit volle gaalm
n dankgebed … zien eerste psaalm …
ain van de zuverste gebeden
ooit deur n staarveling beleden!
